«Το ξύπνημα αποτελεί μια μεταβολή της εγρήγορσης, της συνολικής σχέσης του ανθρώπου με τον εαυτό του και τον κόσμο. Όλοι οι μετεγκεφαλιτιδικοί ασθενείς (όλοι οι ασθενείς), ο καθένας σε διαφορετικό βαθμό και με άλλο τρόπο, πάσχουν από ελλείμματα και παραμορφώσεις της προσοχής. Αισθάνονται αποκομμένοι και αποσυρμένοι από τον κόσμο, από την άλλη βυθισμένοι ή απορροφημένοι στην αρρώστια τους. Αυτή η παθολογική στροφή προς τα μέσα, προς τον εαυτό της είναι ιδιαίτερα έντονη σε καταληπτικές μορφές της ασθένειας και περιγράφεται πολύ εύστοχα από ένα ασθενή που μια φορά μου είπε: « η στάση του σώματος μου υποχωρεί συνέχεια στον εαυτό της. Η στάση μου συνέχεια ενισχύει τον εαυτό της. Η στάση μου συνέχεια επηρεάζει τον εαυτό της. Είμαι ολοκληρωτικά απορροφημένος σε μια απορρόφηση της στάσης μου»(>>>Όλιβερ Σάκς σ.292)
skip to main |
skip to sidebar
Το γεγονός συνοδεύεται από αμνησία. Ο υπνοβάτης, όταν επανέλθει, δεν θυμάται τίποτα και απορεί που δεν βρίσκεται στο κρεβάτι του. Αντιλαμβάνεται το συμβάν, εξωτερικά, ως μια χωρική μετατόπιση. Δεν γνωρίζει την εμπειρία της υπνοβασίας, δεν μπορεί να ανακαλάσει το γεγονός και δεν μπορεί να το ενσωματώσει στη γνώση του. Κάθε υπνοβατικό συμβάν είναι καινούριο.
αμνησια
αμνησια
Αμνησία ανάμεσα στην αυπνία και την υπνοβασία
Η έννοια της αμνησίας, εμπεριέχει κάτι το αναπόφευκτο και συνολικό. Σε αντίθεση με την έννοια της λήθης, που αναφέρεται επίσης στην απώλεια της μνήμης. Η λήθη έχει κάτι το επιλεκτικό. Ξεχνάω αυτά που δεν θέλω να θυμάμαι.
Με αυτή την οπτική η αμνησία συγκροτεί μια μορφή απώλειας ελέγχου, που ήταν και το κεντρικό χαρακτηριστικό της υπνοβασίας. Η αμνησία υπάρχει δομικά στην υπνοβασία ως η διάσπαση ανάμεσα σε περισσότερες από μια συνειδήσεις. Η αμνησία είναι υπνοβασία. Η περίπτωση του Ζαζέτσκι το έδειξε πολύ καθαρά αυτό. Την ίδια στιγμή που δεν θυμάμαι ποιος είμαι, την ίδια στιγμή ξέρω ότι υπάρχω, γιατί σκέφτομαι, θα έλεγε ο Καρτέσιος. Δύο ή και περισσότερες μορφές συνείδησης κινούνται παράλληλα, εν μέρει γιατί δεν θυμούνται το γεγονός της διάσπασης και η μια την άλλη. Ως να κινούνται σε ένα μόνιμο ύπνο. Το ξύπνημα προκύπτει ως τραύμα. Η αμνησία δεν επιτρέπει στα ίχνη να αποκαλύψουν τη διαδρομή. Για την αμνησία υπάρχει μόνο ένα μπροστά και έτσι κάθε συμβάν ξεκινάει πάλι από την αρχή.
Η αμνησία όπως και ο ύπνος φαίνεται να γεφυρώνουν τη διαφορά ανάμεσα στις δύο έννοιες που διερευνήθηκαν. Αλλά η αμνησία εμπεριέχεται και στις δύο έννοιες.
Η αυπνία αρνείται τον ύπνο και η υπνοβασία δεν υπάρχει χωρίς αυτόν. Η αυπνία μοιάζει να γεννιέται λόγω της αμνησίας-υπνοβασίας και μόνο στην αυπνία μπορεί υπάρξει προσωρική διακοπή του υπνοβατικού φαινομένου. Η αυπνία διεκδικεί την παράταση του χρόνου και ενεργοποιείται στο φόβο της απώλειας του ελέγχου που έρχεται με τον ύπνο....συνεχίζεται
Με αυτή την οπτική η αμνησία συγκροτεί μια μορφή απώλειας ελέγχου, που ήταν και το κεντρικό χαρακτηριστικό της υπνοβασίας. Η αμνησία υπάρχει δομικά στην υπνοβασία ως η διάσπαση ανάμεσα σε περισσότερες από μια συνειδήσεις. Η αμνησία είναι υπνοβασία. Η περίπτωση του Ζαζέτσκι το έδειξε πολύ καθαρά αυτό. Την ίδια στιγμή που δεν θυμάμαι ποιος είμαι, την ίδια στιγμή ξέρω ότι υπάρχω, γιατί σκέφτομαι, θα έλεγε ο Καρτέσιος. Δύο ή και περισσότερες μορφές συνείδησης κινούνται παράλληλα, εν μέρει γιατί δεν θυμούνται το γεγονός της διάσπασης και η μια την άλλη. Ως να κινούνται σε ένα μόνιμο ύπνο. Το ξύπνημα προκύπτει ως τραύμα. Η αμνησία δεν επιτρέπει στα ίχνη να αποκαλύψουν τη διαδρομή. Για την αμνησία υπάρχει μόνο ένα μπροστά και έτσι κάθε συμβάν ξεκινάει πάλι από την αρχή.
Η αμνησία όπως και ο ύπνος φαίνεται να γεφυρώνουν τη διαφορά ανάμεσα στις δύο έννοιες που διερευνήθηκαν. Αλλά η αμνησία εμπεριέχεται και στις δύο έννοιες.
Η αυπνία αρνείται τον ύπνο και η υπνοβασία δεν υπάρχει χωρίς αυτόν. Η αυπνία μοιάζει να γεννιέται λόγω της αμνησίας-υπνοβασίας και μόνο στην αυπνία μπορεί υπάρξει προσωρική διακοπή του υπνοβατικού φαινομένου. Η αυπνία διεκδικεί την παράταση του χρόνου και ενεργοποιείται στο φόβο της απώλειας του ελέγχου που έρχεται με τον ύπνο....συνεχίζεται
Υπνοβατικο/αυπνο ξυπνημα
Τόσο η υπνοβασία όσο και η αυπνία, θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν ως μορφές 'ξυπνήματος', που αποτελούν ελεγχόμενες/αυτόματες, συνειδητές/ασυνείδητες ενεργοποιήσεις/εγρηγόρσεις του εαυτού και λειτουργούν ως συνθήκες αποκάλυψης αυτών που δεν μπορούν να αποκαλυφθούν υπό άλλες συνθήκες.
Ενεργοποιούνται από μια εξωτερική αιτία, ανατρέπουν τη φυσιολογική λειτουργία προκαλώντας μια μορφή διαταραγμένης εγρήγορσης που αποβλέπει σε κάτι.
Ενεργοποιούνται από μια εξωτερική αιτία, ανατρέπουν τη φυσιολογική λειτουργία προκαλώντας μια μορφή διαταραγμένης εγρήγορσης που αποβλέπει σε κάτι.
Υπνοβασία ως διάσπαση
Το γεγονός συνοδεύεται από αμνησία. Ο υπνοβάτης, όταν επανέλθει, δεν θυμάται τίποτα και απορεί που δεν βρίσκεται στο κρεβάτι του. Αντιλαμβάνεται το συμβάν, εξωτερικά, ως μια χωρική μετατόπιση. Δεν γνωρίζει την εμπειρία της υπνοβασίας, δεν μπορεί να ανακαλάσει το γεγονός και δεν μπορεί να το ενσωματώσει στη γνώση του. Κάθε υπνοβατικό συμβάν είναι καινούριο.
καρτεσιανη αμνησια-ξυπνημα
Οι συλλογισμοί του Καρτέσιου, λαμβάνουν το χαρακτήρα μιας μεθόδου σκέψης που ξεκινά με μια 'τεχνητή' διάσπαση. Η συνείδηση πρέπει να διασπαστεί ανάμεσα στις αισθήσεις και στη νόηση και το σώμα με τη λογική. Η 'υπνοβατική' διάσπαση που επιβάλλει στον εαυτό του, στοχεύει τελικά σε ένα 'ξύπνημα' αλήθειας, που εξαφανίζει το αίσθημα αμφιβολίας και φόβου για την πιθανή παραπλάνηση από λανθασμένες σκέψεις και αντιλήψεις.
Στη διάσπαση αυτή η μνήμη παίζει σημαντικό ρόλο. Η υπνοβατική 'μέθοδος', προκαλεί αρχικά μια κατάσταση 'αμνησίας' (τύπου Ζαζέτσκι), που αμφισβητεί όλα όσα θεωρούνταν γνωστά, σταθερά ή δεδομένα(δεύτερος συλλογισμός) Ο Καρτέσιος 'ξεχνάει' για να άρχισει ξανά από την αρχή, ως να ήταν όλα τα πράγματα καινούρια.
Αλλά ακόμα και όταν το υπνοβατικό συμβαν κλείνει (έκτος συλλογισμός), και το ξύπνημα πραγματοποιείται, η μνήμη είναι αυτή που επιβεβαιώνει την αλήθεια των πραγμάτων γιατί αντιστοιχεί, 'χωρίς διακοπή' τις πληροφορίες από τον εξωτερικό κόσμο με τις αποθηκευμένες πληροφορίες. Η μνήμη όπως την περιγράφει ο Καρτέσιος δημιουργεί τη συνοχή των πραγμάτων και εξαφανίζει την αμφιβολία. Και επειδή η μνήμη είναι ατελής, πρέπει όπως παρατηρεί, ήδη στο 'Λόγος περι της Μεθόδου', να γίνεται πλήρης και γενική 'άυπνη' απαρίθμηση, ώστε τίποτα να μην παραληφθεί.
Στη διάσπαση αυτή η μνήμη παίζει σημαντικό ρόλο. Η υπνοβατική 'μέθοδος', προκαλεί αρχικά μια κατάσταση 'αμνησίας' (τύπου Ζαζέτσκι), που αμφισβητεί όλα όσα θεωρούνταν γνωστά, σταθερά ή δεδομένα(δεύτερος συλλογισμός) Ο Καρτέσιος 'ξεχνάει' για να άρχισει ξανά από την αρχή, ως να ήταν όλα τα πράγματα καινούρια.
Αλλά ακόμα και όταν το υπνοβατικό συμβαν κλείνει (έκτος συλλογισμός), και το ξύπνημα πραγματοποιείται, η μνήμη είναι αυτή που επιβεβαιώνει την αλήθεια των πραγμάτων γιατί αντιστοιχεί, 'χωρίς διακοπή' τις πληροφορίες από τον εξωτερικό κόσμο με τις αποθηκευμένες πληροφορίες. Η μνήμη όπως την περιγράφει ο Καρτέσιος δημιουργεί τη συνοχή των πραγμάτων και εξαφανίζει την αμφιβολία. Και επειδή η μνήμη είναι ατελής, πρέπει όπως παρατηρεί, ήδη στο 'Λόγος περι της Μεθόδου', να γίνεται πλήρης και γενική 'άυπνη' απαρίθμηση, ώστε τίποτα να μην παραληφθεί.
Η άυπνη αμνησία του Ζαζέτσκι
Ο Ζαζέτσκι λόγω του εγεκφαλικού του τραύματος, υπέφερε από μόνιμη δυσλειτουργία της μνήμης. Η αμνησία, προκαλούσε μια μόνιμη αναστάτωση στη ζωή του, που μέσα από τις αφηγήσεις του, καταγράφεται ως διαταραχή του χώρου. Τα πράγματα γίνονται ανοίκεια και του προκαλούν ακόμα και φόβο. Αδυνατεί να τα ονοματίσει και να τα εντάξει σε ένα πεδίο οικειότητας. Κάθε τι εμφανίζεται ως καινούριο. Θυμιζει το υπνοβατικό συμβάν που η αναγνώριση της υπνοβασίας έρχεται εκ των υστέρων, με τη μορφή του ξυπνήματος. Όμως στην αμνησία, τα πράγματα δεν εμφανίζονται μόνο ως καινούρια αλλά και ασύνδετα. Δεν μπορούν να αντιστοιχηθούν μέσα σε ένα φόντο, σε ένα πλαίσιο αναφοράς. Όπως στους αφασικούς που περιγράφει ο Foucault (οι λέξεις και τα πράγματα), η αμνησία διαλύει τη σχέση ανάμεσα στα πράγματα, τη δυνατότητα να συγκροτήσουν σχέσεις με νόημα. Τα πράγματα κινούνται απειλητικά, 'ελεύθερα' χωρίς ιεραρχίες και τάξη. Στην αϋπνία και σε ενδιάμεσες καταστάσεις, ύπνου και ξύπνιου, το κάθε τι μπορεί να προκαλέσει την διέγερση του εγκεφάλου που αδυνατεί να ιεραρχήσει τη σημασία των ερεθισμάτων
Ο Ζαζέτσκι δεν μπορεί να ανακαλέσει το παρελθόν του, δεν μπορεί να συγκρίνει το πριν και το μετά, και μοιάζει να ζει σε ένα συνεχές άυπνο, παρόν.
Ο Ζαζέτσκι δεν μπορεί να ανακαλέσει το παρελθόν του, δεν μπορεί να συγκρίνει το πριν και το μετά, και μοιάζει να ζει σε ένα συνεχές άυπνο, παρόν.
Το γράψιμο ως θεραπευτικό έργο
Αυτό το γράψιμο είναι για τον εαυτό μου ο μόνος τρόπος να σκέφτομαι.
Η αδυναμία του Ζαζέτσκι να θυμηθεί το παρελθόν και να δόσει νόημα στο παρόν του, τον οδηγεί στο γράψιμο. Η αυπνία του αποκτά έτσι κάποιο στόχο μια κατεύθυνση. Το γράψιμο λειτουργεί ως επούλωση. Δίνει κάποιο νόημα στη ζωή του καθώς μέσα από την καταγραφή -μπορεί να δημιουργήσει ένα αρχείο και να ανακατασκευάσει αποσπασματα της μνήμης του. Στην αρχή ο στόχος είναι να μπορέσει να θυμηθεί και να άρει το φόβο του ανοίκειου χώρου. Στην συνέχεια το γράψιμο θα γίνει αυτοσκοπός, τρόπος να σκέφτεται. Υπερδιέγερση. Παγίδευση. Στόχος θα γίνει η συνεχής συσσώρευση μνήμης ως μηχανισμός ενάντια στην αμνησία.
Παρκινσονική υπνοβασία
Κάποιες μορφές της ασθένειας Πάρκινσον προκαλούν διαταραχές στη σωματική και εγκεφαλική λειτουργία των ασθενών που εκφράζονται με μια παραισθησιακή, επαναληπτική, ‘υπνοβατική’ σκέψη, δείγμα της απορρόφησης και του εγκλεισμού στην κατάσταση που βρίσκεται το άτομο. Οι ασθενείς χάνουν τη δυνατότητα της προσοχής, της σύνδεσης με τον κόσμο και τα πράγματα. Η προσοχή τους συγκεντρώνεται σε εικόνες και σχήματα που επαναλαμβάνονται χωρίς νόημα.
Ορισμένοι από τους ασθενείς χάνουν πέρα από τις διανοητικές και σωματικές τους ικανότητες, την δυνατότητα ‘γνώσης’ της κατάστασης τους. Βρίσκονται σε μια μόνιμη υπνοβατική κατάσταση. Ο γιατρός σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται ως μάρτυρας της υπνοβασίας και αυτός που μπορεί να προκαλέσει τη στιγμίαια επαναφορά του ασθενή σε κατάσταση ξυπνήματος.
No comments:
Post a Comment